Wstrząs anafilaktyczny, nazywany także reakcją anafilaktyczną, jest niezwykle niebezpieczną, nagłą i szybko postępującą reakcją nadwrażliwości. Powstaje ona w wyniku przedostania się do organizmu człowieka alergenu – substancji uczulającej. Jest to niezwykle poważna reakcja alergiczna, która zagrażać może życiu człowieka.
Co może wywołać wstrząs anafilaktyczny?
Reakcję anafilaktyczną wywołać może bardzo wiele czynników. Najczęstszymi przyczynami jej powstania są :
- użądlenia owadów – na przykład szerszenia, osy, trzmiela;
- zjedzone pokarmy – jak chociażby jaja kurze, orzeszki ziemne, ryby, skorupiaki, soja, pszenica, truskawki;
- przyjęte leki – między innymi znieczulenia miejscowe, antybiotyki, radiologiczne środki kontrastowe;
- alergeny wziewne – takie jak sierść psa lub kota;
- inne czynniki – takie jak lateks, wysiłek fizyczny, czy chłód.
U dzieci i młodzieży znacznie częściej anafilaksja wynika z dostarczenia do organizmu uczulającego pokarmu, u dorosłych natomiast niejednokrotnie jest on skutkiem użądlenia przez owada, bądź zażyte leki.
Objawy wstrząsu anafilaktycznego
Najczęściej objawy wstrząsu anafilaktycznego pojawiają się w przeciągu kilku sekund do paru minut od czasu kontaktu z czynnikiem wywołującym wstrząs. Dynamiczny rozwój objawów wstrząsu wpływa na wzrost ryzyka ciężkiej anafilaksji, która poprzez rozwijającą się niewydolność krążeniowo-oddechową doprowadzić może nawet do śmierci chorego.
Niezwykle często pojawiają się tak zwane objawy towarzyszące, takie jak zmiany w obrębie błon śluzowych, czy alergiczne zmiany skórne.
W przypadku wstrząsu anafilaktycznego występują również reakcje późne, które rozwijają się lub ponownie nasilają po 8 -12 godzinach. Pomimo prawidłowego leczenia objawy anafilaksji pojawić mogą się nawet po upływie 32 godzin, zwłaszcza jeśli czynnik wywołujący jej powstanie jej alergenem z grupy pokarmów.
Przede wszystkim – nie lekceważyć !
Wielu pacjentów chorujących na anafilaksję nie jest leczonych w odpowiedni sposób, gdyż występujące u nich reakcje alergiczne są nie groźne, na przykład występuje u nich suchy kaszel, nieżyt nosa lub pokrzywka. Nie należy bagatelizować tych objawów, gdyż często są to pierwsze symptomy powstającej reakcji anafilaktycznej. Wystąpić mogą one w różnych miejscach na ciele pacjenta, a nasilenie ich wcale nie musi być identyczne. U niektórych osób już wymioty, czy kurczowe bóle brzucha świadczyć mogą o początkach pełnoobjawowej reakcji anafilaktycznej.
Z roku na rok liczba chorych na anafilaksję wzrasta. Dotyka osób w każdym wieku, a najbardziej zagrożoną grupą wiekową są dzieci i młodzież. W przypadku wstrząsu anafilaktycznego wystarczy szybka i właściwa reakcja oraz wczesne jego rozpoznanie, by uniknąć nieodwracalnych w sutkach zmian zdrowotnych. Dlatego też niezwykle ważną rolę w działaniach Zespołu Ratownictwa Medycznego odgrywa trafne rozpoznanie zagrażającej zdrowiu i życiu pacjenta reakcji.